Kto nimi zarządza? Kto sprawuje nadzór? Gdzie interweniować?
Do kogo zgłaszać nasze uwagi, opinie, zastrzeżenia?
Postanowiliśmy zebrać nieco podstawowych informacji na temat form ochrony przyrody w województwie warmińsko-mazurskim oraz organów sprawujących nad nimi nadzór.
Otrzymujemy prośby o pomoc lub interwencję. Często są to proste pytania, na które można uzyskać prostą odpowiedź, dzwoniąc lub wysyłając wiadomość mailową do odpowiedniego urzędu. Ponieważ w Olsztynie mieszczą się siedziby podmiotów sprawujących nadzór również nad formami ochrony przyrody w całym województwie warmińsko-mazurskim, mamy niepowtarzalną okazję osobiście odwiedzić w jednej miejscowości biura tak zacnych instytucji, jak Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie, Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Starostwo Powiatowe w Olsztynie, czy Urząd Miasta Olsztyna.
Zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z urzędami. Nic nie jest w stanie zastąpić rozmowy twarzą w twarz. Czasem bardzo inspirująca może okazać się treściwa rozmowa telefoniczna. Natomiast w sytuacjach, gdy chcemy oddać się pisarskiej pasji (a do tego mamy graficzne załączniki), możemy posłużyć się e-mailem .
WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE
Jak jest?
Żeby zachować porządek, przedstawimy wszystkie formy ochrony przyrody, które wymienione zostały w Ustawie o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916). Ustawa o ochronie przyrody wyróżnia następujące formy ochrony przyrody:
- Parki narodowe
Parkiem zarządza dyrektor parku narodowego. Parki narodowe są jednostkami nadzorowanymi przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. W sprawach dotyczących parków narodowych zwracamy się do dyrektorów poszczególnych parków lub Ministerstwa Klimatu i Środowiska. W województwie warmińsko-mazurskim nie ma żadnego parku narodowego (!)
2. Rezerwaty przyrody
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 111 rezerwatów przyrody. Podmiotami sprawującymi nadzór nad rezerwatami w poszczególnych województwach są regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. W sprawach związanych z rezerwatami przyrody w województwie warmińsko-mazurskim zwracamy się do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie. Nasze pisemne wnioski, uwagi i zapytania możemy złożyć także osobiście w sekretariacie RDOŚ mieszczącym się przy ul. Dworcowej 60 w Olsztynie. W Elblągu oraz w Ełku znajdują się wydziały spraw terenowych RDOŚ. Aby uzyskac więcej informacji warto zajrzeć na stronę internetową Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Strona internetowa: https://www.gov.pl/web/rdos-olsztyn
DANE TELEADRESOWE:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
ul. Dworcowa 60
10-437 Olsztyn
Tel. 89 537 21 00
E-mail: sekretariat.olsztyn@rdos.gov.pl
3. Parki krajobrazowe
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 8 parków krajobrazowych. Parkiem krajobrazowym kieruje dyrektor parku krajobrazowego. Organem sprawującym nadzór nad parkami krajobrazowymi w poszczególnych województwach jest marszałek województwa. Możemy wybrać się osobiście do siedziby Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie przy ul. Głowackiego 17 i złożyć pismo w sekretariacie lub zasięgnąć informacji.
DANE TELEADRESOWE:
Departament Ochrony Środowiska
Urząd Marszałkowski w Olsztynie
ul. Głowackiego 17, 10-447 Olsztyn
Tel. 89 512 54 40 / 89 512 54 49
E-mail: dos@warmia.mazury.pl
4. Obszary chronionego krajobrazu
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 71 obszarów chronionego krajobrazu. Nadzór nad nimi sprawuje marszałek województwa. Nasze pisemne wnioski, uwagi i zapytania możemy złożyć (także osobiście) we wspomnianej wyżej siedzibie Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego przy ul. Głowackiego 17 w Olsztynie.
DANE TELEADRESOWE:
Departament Ochrony Środowiska
Urząd Marszałkowski w Olsztynie
ul. Głowackiego 17, 10-447 Olsztyn
Tel. 89 512 54 40 / 89 512 54 49
E-mail: dos@warmia.mazury.pl
5. Obszary Natura 2000
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 62 obszary Natura 2000, w tym: 16 obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (OSO), 10 specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 (SOO), 36 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty Natura 2000 (OZW). Podmiotami sprawującymi nadzór nad obszarami Natura 2000 w poszczególnych województwach są regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. W sprawach dotyczących obszarów Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim zwracamy się do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie. Pisemne wnioski, uwagi i zapytania możemy składać osobiście w sekretariacie RDOŚ mieszczącym się przy ul. Dworcowej 60 w Olsztynie. W Elblągu oraz w Ełku są wydziały spraw terenowych RDOŚ. Warto zajrzeć też na stronę internetową Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Strona internetowa: https://www.gov.pl/web/rdos-olsztyn
DANE TELEADRESOWE:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
ul. Dworcowa 60
10-437 Olsztyn
Tel. 89 537 21 00
E-mail: sekretariat.olsztyn@rdos.gov.pl
6. Pomniki przyrody
W województwie warmińsko-mazurskim mamy ponad 2200 pomników przyrody. Podmiotami sprawującymi nadzór nad pomnikami przyrody są wójt, burmistrz lub prezydent albo podmiot, na którego terenie znajduje się objęty ochroną obiekt. Nadzór nad pomnikami przyrody na terenie gminy Olsztyn sprawuje prezydent Olsztyna. Komórką organizacyjną w Urzędzie Miasta Olsztyna, która zajmuje się realizowaniem zadań wynikających z ochrony przyrody jest Wydział Środowiska.
DANE TELEADRESOWE:
Urząd Miasta Olsztyna
Wydział Środowiska
ul. Wyzwolenia 30
10-106 Olsztyn
Tel. 89 506 07 00
E-mail: ochronasrodowiska@olsztyn.eu
7. Stanowiska dokumentacyjne
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 1 (!) stanowisko dokumentacyjne, które znajduje się w gminie Lubawa. Przedmiotem ochrony jest wyrobisko kredy pojeziornej. Dla porównania, w całej Polsce mamy 178 stanowisk dokumentacyjnych. Podmiotami sprawującymi nadzór nad stanowiskami dokumentacyjnymi są wójt, burmistrz lub prezydent albo podmiot, na którego terenie znajduje się objęte ochroną stanowisko. Czasem w centralnym rejestrze form przyrody (CRFOP) jako sprawujący nadzór określony jest regionalny konserwator przyrody. Nadzór nad stanowiskami dokumentacyjnymi na terenie gminy Olsztyn sprawuje prezydent Olsztyna. Jak dotąd, na terenie Olsztyna nie ustanowiono żadnego stanowiska dokumentacyjnego.
8. Użytki ekologiczne
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 130 użytków ekologicznych. To niewiele, biorąc pod uwagę dosyć dużą powierzchnię naszego województwa. W całej Polsce, do chwili obecnej ustanowiono 7654 użytki ekologiczne. Podmiotami sprawującymi nadzór nad użytkami ekologicznymi są wójt, burmistrz, prezydent lub regionalny konserwator przyrody albo podmiot, na którego terenie znajduje się objęty ochroną użytek. Na terenie Olsztyna nie ustanowiono żadnego użytku ekologicznego.
9. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
W województwie warmińsko-mazurskim mamy 15 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Na terenie kraju istnieją 263 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Podmiotami sprawujacymi nadzór takimi formami ochrony przyrody są: wójt, burmistrz, prezydent lub regionalny konserwator przyrody albo podmiot, na którego terenie znajduje się objęty ochroną zespół. W obrębie Olsztyna nie ustanowiono żadnego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego.
MIASTO OLSZTYN
Co u nas?
W granicach administracyjnych miasta Olsztyna mamy 2 rezerwaty przyrody (Rezerwat Mszar i Rezerwat Redykajny), 1 obszar chronionego krajobrazu (OChK Doliny Środkowej Łyny) oraz 33 pomniki przyrody (liczba nie do końca pewna). Olsztyn powinien mieć więcej pomników przyrody. W granicach miasta znalazłyby się również miejsca na ustanowienie użytków ekologicznych.
OCHRONA GATUNKOWA ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW
Sprawa jest prosta! Art. 181. Kodeksu karnego (Rozdział XXII Przestępstwa przeciwko środowisku) oznajmia:
§ 1. Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto, wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta powodując istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto niezależnie od miejsca czynu niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta pozostające pod ochroną gatunkową powodując istotną szkodę.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 5. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 2 lub 3 działa nieumyślnie, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności
Jak jest z egzekwowaniem prawa w przypadku przestępstw przeciwko środowisku, to temat na osobne rozważanie. Istnieją służby i organy, do których można zgłaszać przypadki łamania przepisów o ochronie zwierząt, roślin i grzybów. Wśród podmiotów zajmujących się zgłoszeniami, w zależności od obszaru na którym doszło do przestępstwa lub wykroczenia, są:
straż miejska, straż gminna, policja, straż leśna, Państwowa Straż Łowiecka (w woj. warmińsko-mazurskim nie powołano PSŁ), Państwowa Straż Rybacka, wójt, burmistrz, prezydent miasta. Dzwońmy, piszmy i odwiedzajmy!
PODSUMOWANIE
Przytoczone w niniejszym tekście liczby dotyczące form ochrony przyrody pochodzą ze stycznia 2023 roku. Więcej danych na temat form wymienionych w punktach 1-9 z terenu całego kraju można znaleźć w centralnym rejestrze form ochrony przyrody na stronie: https://crfop.gdos.gov.pl/
Dane z terenu województwa znajdziemy na stronie RDOŚ: https://www.gov.pl/web/rdos-olsztyn/formy-ochrony-przyrody/
Na karcie informacyjnej formy ochrony przyrody w CRFOP, którą można wygenerować w PDF, widnieje czasami magiczna formułka dotycząca podmiotu sprawującego nadzór: „Konieczność zmiany przepisów wskazujących sprawującego nadzór”. Taka informacja nie ułatwia identyfikacji instytucji, urzędu lub organów odpowiedzialnych za nadzór. Wtedy pozostaje tryb szukania „po nitce do kłębka”. Aż znajdziemy!