GZWP nr 213 Olsztyn
Główne zbiorniki wód podziemnych to struktury geologiczne lub ich fragmenty wykazujące w skali regionów hydrogeologicznych najwyższą wodonośność i zasobność, stanowiące obecnie lub mogące stać się w przyszłości podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę mieszkańców.
Główne zbiorniki wód podziemnych muszą spełniać następujące kryteria:
– wydajność potencjalna otworu studziennego powyżej 70 m³/h,
– wydajność ujęcia powyżej 10 000 m³/d,
– wodoprzewodność powyżej 10 m²/h (240 m²/d)
Woda z głównych zbiorników wód podziemnych przeznaczona do zaopatrzenia ludności musi nadawać się do użytkowania w stanie surowym lub po jej ewentualnym prostym uzdatnieniu przy pomocy stosowanych obecnie i uzasadnionych ekonomicznie technologii. W przypadku obszarów deficytowych w wodę kryteria ilościowe mogą być znacznie niższe, lecz wyróżniające zbiornik na tle ogólnie mniej korzystnych warunków hydrogeologicznych. Obecnie mamy w Polsce 455 głównych zbiorników wód podziemnych (dane z mapy GZWP).
W opracowaniach i dokumentach dotyczących zasobów wód podziemnych w województwie warmińsko-mazurskim oraz szczególnie nas interesującym mieście wojewódzkim Olsztyn pojawia się określenie GZWP 213 Olsztyn.
Co kryje się za tą tajemniczą nazwą?
GZWP nr 213 Zbiornik międzymorenowy Olsztyn widniejący w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych, potocznie i w skrócie nazywany jest GZWP 213 Olsztyn.
POŁOŻENIE I PODSTAWOWE DANE:
Województwo: warmińsko-mazurskie.
Powiaty: lidzbarski, olsztyński, m. Olsztyn, szczycieński.
Gminy:Jeziorany, Dobre Miasto, Dywity, Jonkowo, Lidzbark Warmiński, Biskupiec, Olsztyn, Stawiguda, Barczewo, Dźwierzuty, Jedwabno, Szczytno oraz Świętajno.
GZWP nr 213 rozciąga się na od miejscowości Dobre Miasto na północnym-zachodzie (powiat olsztyński), po Świętajno (powiat szczycieński) na południowym-wchodzie. Na terenie zbiornika znajdują się dwa większe miasta: Olsztyn (miasto wojewódzkie) i Szczytno.
Obszar: 1577,2 km²
Proponowany obszar ochronny:1696,7 km²
Szacunkowe zasoby dyspozycyjne: 290 tys. m³/dobę
Średnia głębokość ujęć: 20-50 m
Prawie cały obszar Olsztyna znajduje się w zasięgu występowania czwartorzędowego GZWP nr 213 Olsztyn. Dużą część Olsztyna obejmuje również trzeciorzędowy GZWP nr 205 – Subzbiornik Warmia.
ZAGROŻENIA WÓD PODZIEMNYCH
W rejonie Olsztyna główne użytkowe poziomy wodonośne należą do średnio i słabo izolowanych. Najintensywniej zurbanizowane i uprzemysłowione tereny zlokalizowane są w centralnej części miasta, w strefie przepływu i drenażu wód podziemnych.
Źródła zanieczyszczeń na terenach zurbanizowanych stanowią zakłady stosujące w swoich instalacjach substancje niebezpieczne oraz wykorzystujące je w procesach produkcyjnych, składowiska odpadów przemysłowych, magazyny paliw i substancji chemicznych oraz drogi, zwłaszcza tranzytowe.
Na terenach wykorzystywanych rolniczo zagrożenie dla wód podziemnych stanowią obszarowe i punktowe ogniska zanieczyszczeń z terenów rolniczych. Niebezpieczeństwo mogą powodować fermy hodowlane, biogazownie, nieracjonalne gospodarowanie nawozami i gospodarcze wykorzystanie gnojowicy oraz nieuregulowana gospodarka wodnościekowa i odpadami.
Dodatkowym zagrożeniem może być niewłaściwie realizowana i pozbawiona nadzoru gospodarka wodnościekowa na obszarach, gdzie sporą powierzchnię zajmuje zabudowa rekreacyjna.
W opracowaniu Główne zbiorniki wód podziemnych w Polsce (Warszawa 2017) napisano, że duża lesistość oraz objęcie części obszarów opisywanego GZWP ochroną prawną stanowią czynniki sprzyjające ochronie wód podziemnych. Ostanie zdanie z charakterystyki GZWP nr 213 w wyżej wymienionym dokumencie brzmi: „Koncepcję ochrony zbiornika proponuje się zrealizować na podstawie systemu zakazów i nakazów nałożonych na obszar ochronny. Nie przewiduje się ograniczenia dotychczasowej działalności rolniczej ani likwidacji zakładów pracy.”
Czy tego rodzaju rozwiązania będą wystarczające dla ochrony, kiedy mamy do czynienia z tak ważnym zasobem, jakim jest woda?
Literatura: Kleczkowski A., red., 1990 - Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, 1:500 000. AGH, Kraków. Mikołajków J., Sadurski A., Główne zbiorniki wód podziemnych w Polsce, Informator PSH, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2017 r. B. Pasierowska, A. Szelewicka, Olsztyn w: Wody podziemne miast wojewódzkich, pod red. Z. Nowickiego, Informator PSH, Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa 2007 r. GZWP - Główne Zbiorniki Wód Podziemnych – Mapa: http://epsh.pgi.gov.pl/epsh/ Dokumentacja określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód podziemnych Olsztyn (GZWP nr 213) (2007).